Okul Fobisi

Okul fobisi, okula gitmek istememe bazı çocuklarda görülen anlamsız biçimde okula gitmekten korkmanın olduğu bir tür kaygı bozukluğudur. Bu sorun okuldan kaçan ve okulu kaçırdığı için herhangi bir kaygı duymayan çocukların durumundan biraz daha farklıdır. Okul fobisi olan çocuklar ebeveynleriyle ya da onlara bakım veren kişilerle yakın olmak isterler. Bu çocuklar çoğu zaman güvensiz ve hassastırlar. Duygularıyla nasıl başa çıkacaklarını bilemezler. Kaygılı görünürler ve okula gitme konusu söz konusu olduğunda fiziksel olarak kendilerini hasta gibi hissedebilirler.

Normalde ayrılık anksiyetesi 18-24. Aylar arasında olmaktadır. Bu dönemdeki çocuklar ebeveynlerinden ayrıldıklarında ağlayabilir, öfke nöbeti geçirebilir, onlara sıkıca tutunabilir. Ancak, bazı çocuklar yaşları büyüse de ebeveynlerinden uzakta olmakta zorlanırlar. Bu çocukların ebeveynleri genellikle dikkatli ve sevgi doludur ancak bazen aşırı koruyucu olabilirler. Sonuçta, bazı öğrenciler özgüven sorunu yaşayabilir ve okulla başa çıkmakta zorlanabilir.

Çoğu çocuk bazen okula gitmek istemeyebilir. Ancak, okul fobisi olan bir çocuk genellikle birçok günü gelişigüzel nedenlerden dolayı kaçırır. Eğer çocuk anlamsız biçimde endişeli, depresif, korkmuş görünüyorsa ve/veya kendini çok hasta hissettiğini söylüyorsa ebeveynler dikkatli olmalıdır.

Okul fobisinin belirtileri:

• Herhangi bir fiziksel hastalığa yorulamayacak sık mide ağrıları, mide bulantıları, kusma, ishal, baş ağrısı gibi fiziksel şikayetler.
• Okula gitme söz konusu olduğunda ebeveynlerden ayrılamama, öfke nöbeti ve/veya panik hali
• Uyku sorunları ve kabus görme
• Kendisinin ve yakınlarının güvenliğinden sürekli endişe duyma

Okul fobisine neden olan etkenler araştırılırken hem ev hem de okulla ilgili özelliklerin üzerinde durulmalıdır.

Evle ilgili olan konular:

• Çocuk; taşınma, boşanma, hastalık, ölüm, depresyon ya da ekonomik problemler gibi bir takım ailevi değişiklikler deneyimlemiş olabilir.
• Uzun bir hastalık sonrası okuldan uzak kalmış olabilir
• Okulda değilken ebeveynlerinde birisinin ona fazla ilgi göstermesinden hoşlanmış olabilir.
• Kendisinden uzakta olmanın çocuğa zarar verebileceğinden bahseden aşırı koruyucu bir ebeveyni olabilir.
• Kendisi okuldayken evdeki aile bireylerinden birisinin güvende olmadığını hissediyor olabilir.

Okulla ilgili konular:

• Öğretmenin ya da diğer okul çalışanlarının eleştirisinden, karşılaştırmasından ya da ceza vermesinden korkuyor olabilir.
• Akademik sorunları olabilir. Örneğin; yüksek sesle okumaktan, sınava girmekten, düşük not almaktan, soru sorulmasından endişe ediyor olabilir.
• Mükemmel bir başarısı olmadığı için endişeleniyor olabilir.
• Okuldaki arkadaşları tarafından dışlanıyor/psikoloik-fiziksel şiddete maruz kalıyor olabilir.
• Dış görünüşünden ötürü kendisiyle dalga geçilmesinden endişe duyuyor olabilir.

Okul fobisinin uzun süre devam ettiği durumlarda tedavi edilmediğinde akademik performans düşer, akran ilişkileri bozulur, panik atak gibi kaygı bozuklukları ya da başka psikiyatrik bozukluklar yetişkinlikte ortaya çıkabilir. Bu nedenle okul fobisi olan bir çocuğa erken müdahale edilmelidir. Temel adımlar sorunu anlamak, altta yatan nedenleri araştırmak ve okul çalışanlarını dahil ederek sorunu hafifletmeye çalışmaktır.

Ebeveynler ne yapmalI?

1. Okul fobisinde sık görülen bedensel yakınmalar nedeniyle ebeveynler öncelikle bir hastalık söz konusu olup olmadığını açıklığa kavuşturmalıdırlar.
2. Çocuğun neden okula gitmek istemediğinin nedenlerini anlayabilmek için ebeveynler çocuklarını iyi dinlemelidir.
3. Çocuğun öğretmenini, okul rehberliğini, psikoloğunu durumdan haberdar etmek gerekir.
4. Çocuğun okula alışması için okul ve ev ortamında değişiklikler yapmak üzere uygun bir aksiyon planı geliştirmek

Okulda yapılabilecek değişiklikler:

• Öğretmen ve diğer okul çalışanlarının çocukla yakın ve sıcak bir ilişki içerisinde olmalarını sağlamak.
• Okuldaki bir görevlinin (örn. sınıf öğretmeni) mümkünse çocuğu okul kapısında karşılayıp, ebeveyninden teslim alıp sınıfına götürmesi.
• Güçlü yanlarını keşfetmesine ve ön plana çıkarmasına yardımcı olarak çocuğun özgüven kazanmasına destek olmak
• Çocuğun yapmaktan hoşlandığı ya da onda endişe yaratan bazı etkinlikleri belirlemek
• Olası çocuklar arası zorbalık/dışlama olaylarının önüne geçebilmek
• Okul danışmanının rehberliğinde çocuğu arkadaş ortamlarına dahil edebilmek
• Okul performansı düşükse nedenlerini araştırmak üzere bir uzmana/ özel eğitime yönlendirmek

Evde yapılabilecek değişiklikler:

• Çocuğun korkusunu yenmesi için aşamalı olarak korkusuyla yüzleşmesini sağlamak
• Okul devrede olduğunda evdeki eğlenceli etkinliklere sınır getirmek
• Çocuğu okula götüren ebeveynin çocuğun okula devamlılığını en çok destekleyen ebeveyn olması
• Çocuğa başa çıkma becerileri öğretmek ve duygularını ifade etmesine yardımcı olmak
• Olumlu notlarla, fiziksel temasla, samimi sözlerle o okuldayken ailedekilerin güvende olacağına dair çocuğa teminat vermek.
• Endişesiyle başa çıkabilmesi için çocuğa gevşeme (relaksasyon) ve nefes tekniklerini öğretmek

Amaç çocuğun okula dönüp, günlük derslerine katılabilmesidir. Etkin bir plan hazırlandığında çocuk güvenini kazanarak okuldan zevk almaya başlar. Ancak, okul fobisi aşırı boyutlarda olduğunda bir terapist ya da psikiyatrist yardımı almakta yarar vardır. Bazı durumlarda çocuk odaklı aile terapisinden de faydalanılabilir.